het beeld: mimesis herbekeken
deel III: de classificatie van de mimetische media

hoofdstuk 5: gustatieve onmiddellijke mimesis



HET GUSTATIEVE BEELD (1)

Om beeld te zijn mag de smaak niet langer uitgaan van het origineel, maar van een andere smaakbron zoals frambozensmaak die afkomstig is van een suikerbol in plaats van uit fruit.

Dit voorbeeld leert ons meteen dat een frambozensnoepje of frambozenkauwgum daarom nog niet als een gustatief beeld van de framboos wordt ervaren. Dat komt omdat de tong ook een tastorgaan is, dat meteen voelt dat de frambozensmaak niet van een zachte framboos afkomstig is, maar van harde snoep of kauwgum, en dat geldt al helemaal als we ook nog kijken. Hierdoor kan de gepaste perceptieve instelling niet worden aangenomen, zodat de mimetische illusie niet kan ontstaan (I, 11). Het is dus maar de vraag of er wel gustatieve beelden bestaan, en of niet alle pogingen in die richting gedoemd zijn om abortieven beelden op te leveren (I, 8). Daarom zeggen we, net zoals bij de zeep die naar lavendel ruikt, dat het ijs naar frambozen smaakt, en niet dat ijs (het beeld van) een framboos is. Bij de tastzin kan het eventueel onttoverende oog worden uitgeschakeld door niet te kijken, maar smaken zonder te voelen is onmogelijk. Het probleem stelt zich niet bij tactilogustatieve beelden: een hypothetisch snoepje dat ook zou aanvoelen als een echte framboos en alleen visueel zou kunnen worden onttoverd.

De onmogelijkheid om beelden te maken wordt nog versterkt doordat er een ingebouwde rem is op het zoeken naar nieuwe dragers: ze moeten namelijk ook eetbaar zijn. Daarom zijn er ook nauwelijks tactilogustatieve mimetische media, tenzij dan mimetische media die ook nog visueel gelijkend zijn, en dan volledige duplicaten zijn, die eventueel voor bedrog kunnen worden gebruikt: margarine als ersatzboter, surimi als ersatzkrab.

Gustatieve mimetische media zijn dus eigenlijk alleen denkbaar als mimetisch substituut: denk aan een zelfopvoering waarin de zelfopvoerder zichzelf speelt toen hij voor het eerst bier dronk, en daarbij het echte bier in kwestie drinkt.

Alleen als het mogelijk wordt om door rechtstreekse ingreep op de sensoren smaakindrukken op te wekken, zou het mogelijk zijn om gustatieve beelden te maken - al zouden we hier dan weer de koppeling aan op dezelfde manier opgewekte tactiele indrukken nodig hebben om te weten of we te maken hadden met het beeld van een framboos, dan wel met het beeld van een snoepje met frambozensmaak.


HET GUSTATIEVE BEELD (2)

Het is niet onbelangrijk om te vermelden wat geen gustatieve beelden zijn: gewone extracten maken van smakende objecten (sap) of het vermalen van de smakende substantie (zoals bij marsepein). (Op het marsepeinen varkentje komen we terug in III, 4). Koeienmelk is een volledig duplicaat (dat eventueel als verschillend van moedermelk kan worden ervaren door de smaakzin zelf).

Ook het gebruik van voedsel of van koken als metafoor is geen beeld, maar niet-verbaal discours. Dat geldt voor het werk van Peter Kubelka die in zijn 'Eat Art' 'de relatie tussen gastronomie en erotiek deconstrueert.

Al helemaal geen gustatieve beelden zijn visuele beelden van eten, zoals in de traditionele tweedimensionale stillevens of de driedimensionale ontbijttafels van Daniel Spoerri.

En uiteraard maakt de kok echt eten, geen gustatieve beelden ervan. Gastronomie is dus design, geen kunst (van het maken van beelden).


CONCLUSIE

Vermits er tot nader order geen gustatieve beelden mogelijk zijn, mogen we ons hier ontslagen achten van de plicht om gustatieve mimetische media te bestuderen.







 
 
ontdek
mijn nieuwe e-boek:


zelfomslag

het zelfbeeld
tussen spiegel en dagboek