|
objet de desir
TOEPASSINGEN: KUNST OF DISCOURS?
TWEEDE DEEL: STATEMENTS OVER DE WERELD IN HET
ALGEMEEN
EERSTE DEEL: STATEMENTS OVER OVER KUNST
Hieronder volgen een aantal toepassingen van de
kunsttheorie van Stefan Beyst
ALFABETISCH:
Beuys Cattelan Evaristti Malstaf Nitsch
Van Mechelen Vostell
HISTORISCH:
WOLF VOSTELL (°1932-1998)
In het kader van Fluxus was Wolf Vostell de auteur van heel wat
Aktionen, in de regel handelingen met symbolische betekenis. Zo maakt
hij in 1969 'Ruhender Verkehr', een Opel Kapitän met beton overgoten in
de vorm van een auto.
Dit driedimensionaal object in beton is ongetwijfeld een nabootsing,
maar als nabootsing nauwelijks interessant. De bedoeling is eerder in
een niet-verbaal statement te wijzen op de toename van het verkeer die
uiteindelijk tot algehele stilstand leidt. Een uitspraak over de
werkelijkheid dus, geen kunst. De uitspraak zelf is een goed voorbeeld
van verbeelding van verbale
uitdrukkingen.
JOSEF BEUYS (1921-1986)
Beuys begon zijn loopbaan als beeldhouwer en aquarellist. Weldra ging hij over tot het uitvoeren van symbolische handelingen
die onder de naam 'sociale sculpturen' willen doorgaan voor kunst.
Sommige daarvan hebben een manifest politieke inhoud, zoals 'Fegen': het
schoonvegen van de Karl Marxs Platz na de éénmeistoet of het planten van
'Beuysbäume'. Van de opstapeling van
basaltblokken op de Dokumenta van Kassel blijven alleen de basaltblokken
over als herdenking van de lijken die daar ooit lagen opgestapeld. Nog andere, eerder rituele happenings of installaties
kaderen in de meer de private mythologie van Beuys (motieven als de paashaas, Eurasia,
vilt, koper en dergelijke). De meeste daarvan overleven slechts onder de
vorm van de attributen die overblijven na afloop van de happening.
Geleidelijk concentreert Beuys zich dan op het tentoonstellen van
objecten die niet-verbale tekens zijn. Vele van die 'installaties'
van Beuys zijn zalenvullend, maar er zijn ook verzamelingen van
niet-verbale tekens op meer bescheiden schaal. De interpretatie van al
deze installaties is een hachelijke onderneming die ik overlaat aan
doorwinterde Beuys-exegeten.
Sommige installaties of assemblages
van Beuys zijn wel degelijk nabootsingen: zie 'Das
Rudel'.
Andere installaties zijn tentoongestelde werkelijkheid: denk aan de
Wirtschaftswerte.
In alle andere gevallen,
of het nu gaat om
handelingen of om al dan niet zalenvullende verzamelingen van objecten,
hebben we daarentegen niet te maken met mimesis. Al zijn al deze
happenings of installaties uiteraard niet
alleen zwanger van betekenis, maar ook vaak heel suggestief
geformuleerd, ze horen niet thuis in het museum voor schone kunsten,
maar in de nog op te richten bibliotheek voor niet-verbale uitspraken -
wat een heel groot gebouw zal moeten worden...
Beuys met Rodin confronteren kan dus alleen
op vlak van zijn aquarellen. Er is een wereld van verschil tussen de basaltblokken van Beuys en beelden van Rodin...
HERMANN NITSCH (°1938)
Hermann Nitsch is de hogepriester van het 'Orgien Mysterien
Theater', een zelfontworpen ritueel dat zich in de zeventiger jaren
ontwikkelde uit de Aktionen van de 'Wiener Aktionisten': Het gaat hier gewoon om symbolische handelingen, vergelijkbaar met het
misoffer.
Net zoals bij Beuys overleven vele van deze 'Aktionen' gewoon in
de attributen, die dan evenzeer als de symbolische handelingen zelf als
kunst worden verkocht. Dat zijn ze alleen in zoverre het gaat om voorstellingopwekkende
objecten.
Een uitvoerige bespreking van het werk van Hermann Nitsch vind je
op 'Hermann Nitsch: de kunstenaar als hogepriester'
MAURIZIO CATTELAN (° 1960).
Vanaf de jaren negentig profileert Maurizio Cattellan zichzelf als de
nieuwe nar van het kunstcircus, en wel, helemaal in de traditie van
voorgangers als Dali,
Manzoni, de jonge Kounellis, of Andy Warhol, als een nar die zich
perfect weet te integreren in het systeem.
Vele van zijn werken zijn
niet-verbale uitspraken over kunst en de kunstwereld.
Andere werken van Maurizio Cattelan zijn niet-verbale statements over de
wereld. In 1999, bootste hij het Mai Lin's Vietnam war memorial in
Washington DC na en verving de namen van de GI's met de score van elke
nederlaag van het Engels nationale voetbalelftal. In
2001, gedurende Biënnale in Venetië, bracht hij levensgrote HOLLYWOOD
letters aan boven de grootste mestvaalt in Palermo. 'Now' (2004), een
wassen beeld van John F. Kennedy opgebaard in een kist, is bedoeld als
een commentaar op de huidige politiek in de Verenigde Staten. Frank &
Jamie (2002), twee new Yorkse politieagenten op hun kop, moet een beeld
geven op de macht.
Nog andere werken zijn echte
beeldhouwwerken.
EVARISTTI MARCO (°1963 Santiago, Chile),
In 'Ice Cube Project' (2004) schilderde Evaristti de tip van een ijsberg
rood. Naar aanleiding van zijn 'Mount Rouge Project' (2007) werd
Evaristti gearresteerd terwijl hij de top van de Mont Blanc met een rood
doek wilde draperen als protest tegen de opwarming van de aarde. We
hebben hier niet te maken met kunstwerken, maar gewoon met niet-verbale
uitspraken over de werkelijkheid.
Andere werken van
Evaristti zijn evenmin kunstwerken, maar tentoongestelde
werkelijkheid.
KOEN VANMECHELEN (°1965)
Koen Vanmechelen maakt sedert 2000 furore met zijn project 'The
cosmopolitan chicken'. De bedoeling is om de 'kosmopolitische kip' te
reconstrueren door het kruisen van de meest uiteenlopende kippenrassen
als een symbool voor het realiseren van een wereld waarin alle mensen
vreedzaam samenleven. Men kan zo zijn twijfels hebben over deze methode
om vrede op aarde te stichten. Afgezien daarvan hebben we hier niet met
mimesis te maken, maar met een symbolische handeling, vergelijkbaar met
lossen van de vredesduif door de paus op het Sint Pietersplein te Rome.
LAWRENCE MALSTAF (°1972)
Lawrence Malstaf
is vooral bekend vanwege installaties die behoren tot
tentoongestelde
werkelijkheid of tot de ruimtelijke
design.
In nog andere werken doet Lawrence Malstaf niet-verbale uitspraken zoals in Sand Bible' (2000): een bijbel waaruit een opening is gesneden die opgevuld is
met zand. Het zou een kritiek moeten zijn op'de
vergankelijkheid van vaste waarden en normen die ons ingebeiteld zijn'.
©
Stefan Beyst,
februari 2006
Reacties: beyst.stefan@gmail.com
Op
de hoogte blijven van nieuwe teksten:
mailinglist
zie ook:
stefan beyst over hedendaagse kunstenaars
|
|
|
|
|
|
|