zie ook:
de extasen van eros



home over kunst over kunstenaars besprekingen info/contact

HET TABOE OP EXHIBITIONISME EN DE ORGIE


Hoofdstuk zes van 'Het erotische oog' en zijn naakt'



Het zal wel overbodig zijn om er op te wijzen dat ook andere factoren leiden tot het bedekken van het lichaam. Er is om te beginnen de noodzaak om het lichaam te beschermen tegen extreme temperaturen en werkomstandigheden. Ook de toenemende rijkdom van de mensen zet hen ertoe aan het lichaam te bedekken met lagen textiel of te behangen met sieraden en attributen die van rijkdom getuigen. Sociale stratificatie wordt vaak in erotische termen uitgedrukt: overtreden van regels allerhande en de uitbouw van een erotische verschijning die onverenigbaar is met hard labeur (bv. korsetten, lange nagels, blanke huid enz.) zijn vaak tekens van macht of welstand. En het etaleren van rijkdom is slechts een bijzonder geval van de algemene neiging om op het lichaam allerlei tekens ter nadere - in het bijzonder geslachtelijke - identificatie van de individuen aan te brengen. In dit boek over het erotische oog moet onze aandacht echter vooral uitgaan naar kledij als uitdrukking van schaamte.


Hieronder kunnen afbeeldingen te zien zijn van het naakte lichaam. Wie minderjarig is of aanstoot neemt aan het naakt, wordt dringend verzocht dadelijk deze pagina te verlaten.



(Klik op de naam van de fotograaf of op de foto om een grotere afbeelding te zien. Klik op de naam onder de grotere afbeelding om de website van de kunstenaar te vinden).




(1) HET TABOE OP DE SEKSUELE VERTONING


‘Sous aucun tropique ne persiste la nudité intégrale offerte par la naissance’
F. Borel, 18)



Als mensen toevallig op een vrijend paartje stuiten, hebben ze meestal het gevoel een drempel te overschrijden. Omgekeerd voelen minnaars zich gestoord als ze merken dat vreemden toekijken. Het bijbehorende gevoel in de minnaars zowel als in de toeschouwers is schaamte. Schaamte is het gevoel dat men iets heeft getoond of gezien dat niet is bedoeld om te worden getoond of gezien.

Beschamend is niet het seksuele gedrag op zich, maar het feit dat buitenstaanders er getuige van zijn. Dezelfde minnaars die zonder enige schroom genieten van elkaars schoonheid, voelen zich geremd als vreemden toekijken. En dezelfde getuigen die zich verveeld voelen als ze onverhoeds op een vrijend paartje stuiten, voelen zich helemaal op hun gemak als ze zelf de schoonheid van hun geliefde bewonderen in alle intimiteit.

Vermits schaamte een onaangenaam gevoel is, vermijden we seksueel gedrag in aanwezigheid van vreemden. Het gevoel schaamte lokt dus een houding uit: schroom en terughoudendheid. Deze houding zorgt ervoor dat minnaars zich terugtrekken uit de openbaarheid en dat buitenstaanders hun een private sfeer gunnen. Een natuurlijk schaamtegevoel is dus geen rem, maar integendeel een waarborg voor een volledige en ongestoorde ontplooiing van de wederkerige verleiding en overgave van de minnaars (zoals ouders met kinderen maar al te goed weten).

Andere factoren versterken de natuurlijke schroom. Net zoals we stoppen met handelen en praten als we overgaan tot seksuele omgang, houden we op met vrijen zodra we overgaan tot dagelijkse bezigheden: we neutraliseren onze verleidelijkheid en vermijden het de erotisch beladen onderdelen van het lichaam te bekijken. Omgekeerd hebben we bij het meeste werk of bij niet-erotische sociale omgang alleen maar de ogen en de handen nodig, evenals de mond om te spreken. Zodat bij werkkledij of kleren voor de gewone omgang meestal alleen het gelaat en de handen bloot blijven.

Daar komt bij dat seksuele verleiding een proces is dat zich in vele fasen ontwikkelt, en dat is ondenkbaar zonder schaamte als uitgangspunt. De sterkste troeven worden pas op tafel gelegd nadat eerst de tipjes van de sluier zijn gelicht, en dit uitstel maakt het gehele verloop pas spannend. Omgekeerd maakten we al kennis met het afschrikkend effect van onvoorbereide blootstelling, niet alleen aan de geslachtsorganen, maar ook van de borsten. Ook waar het klimaat niet om bedekking vraagt, worden daarom in de regel minstens de geslachtsorganen bedekt of op andere manier geneutraliseerd.




Dat geldt zelfs voor de beeldhouwkunst: de Grieken beeldden het mannelijk naakt af met een in verhouding minsucule penis. Dat springt vooral in het oog als het de reusachtige Hercules is die wordt afgebeeld. In erotische taferelen ligt omgekeerd de nadruk ligt op een vaak overdimensionale penis:




hercules farnese







Het archaïsche uitzicht van de geslachtsorganen versterkt de natuurlijke schroom alleen maar. Kleren of andere hulpmiddelen, zoals peniskokers of strikjes over de voorhuid, helpen om het oog deze aanblik te besparen. Dat geldt bij uitbreiding ook voor de verwante onderdelen van het lichaam: lippen en de geopende mond, tepels.Zelfs de geheel naakte Griekse jongens in de palaestra droegen een strikje rond hun voorhuid en om te vrijen trokken ze zich terug in de strikte intimiteit.

Ten slotte is de seksuele verleiding selectief. Als minnaars een durende band aangaan, verleiden ze alleen als ze hun band willen vernieuwen en onderhouden. Zo lang ze van elkaar houden, lopen ze met hun charmes niet te koop voor het oog van derden.

De krachten die verantwoordelijk zijn voor het taboe op seksuele vertoning zijn dus niet zozeer de vijanden van de lust, als lust zelf. Een vluchtige kennismaking met het seksueel gedrag over de hele wereld en in alle tijdperken volstaat om duidelijk te maken dat schaamte een universeel verschijnsel is (Duerr). Religieuze of politieke instanties kunnen ongetwijfeld het gevoel van schaamte versterken of veralgemenen, zozeer zelfs dat seksualiteit als zodanig als beschamend wordt ervaren. Maar dat belet niet dat de oorspronkelijke schaamte een natuurlijk en zinvol gevoel is. Zeker, er is nogal wat variatie in de mate waarin erotische verleiding of het getuige zijn ervan als beschamend wordt ervaren, maar het gevoel dat erotische omgang op één of andere manier moet worden verborgen, ontbreekt nergens.

En het is niet omdat in vele culturen mensen schijnbaar ongegeneerd in hun blootje rondlopen dat zij geen gevoel van schaamte hebben. Het gevoel verschijnt vaak pas als ze overgaan tot kussen, omarmen of copuleren: ze bedekken dan niet hun lichaam, maar de erotische omgang zelf (Lévi-Strauss). Er is tenslotte een verschil tussen delen van het lichaam onbedekt laten - bloot zijn - en het lichaam verleidelijk exhiberen - naakt zijn. De verslagen van antropologen zijn vaak heel tendentieus in beide richtingen, en menig fotograaf arrangeerde het nodige om de op exotisch naakt beluste Westerling van materiaal te voorzien (Duerr).


(2) UITBREIDING VAN HET TABOE

Beweren dat schaamte een universeel fenomeen is, betekent niet dat schoonheid nooit openbaar wordt vertoond, wel integendeel. Al bij dieren komen potentiële seksuele partners samen op een gemeenschappelijke ontmoetingsplaats (arena, lek) omdat alle kandidaten dan binnen bereik zijn en gemakkelijk te vergelijken. Ook bij de mens zijn er bijzondere plaatsen en tijdstippen waarop vooral jongeren elkaar opzoeken: het dorpsplein, dansplaatsen, stranden en baden (Helene Riefenstahl, Nuba). Vergelijking en niet verleiding is daar het doel van de vertoning. En voor zover het om verleiding gaat, is ze niet echt openbaar, maar gericht op een welbepaalde bestemmeling: de steelse blikken en de eerste vormen van verleiding zijn slechts voor de uitverkorenen bestemd.

Als de partners elkaar hebben gevonden, trekken ze zich uit de openbaarheid terug. Al verandert dat vroeg of laat - zelden nooit. Want als gevolg van de verschillen in schoonheid kunnen niet alle concurrenten de meest begeerde partner veroveren. De meerderheid moet zich tevreden stellen met een minder geschikte kandidaat. Of de positie van de partner op de aantrekkelijkheidsladder verandert in de loop van de relatie. Zodat velen weldra beginnen uit te kijken naar een betere partij en opnieuw hun charmes in het openbaar beginnen te etaleren. Dat lokt natuurlijk de reactie van hun partner uit. Die kan pogen zijn concurrenten af te schrikken. Maar doeltreffender is zijn partner te kortwieken: bezitsaanspraken leiden tot opgelegde terughoudendheid. Hieruit resulteert de wijdverbreide ambivalente houding tegenover de seksuele vertoning. Iedereen wil genieten van de vertoning van zijn eigen partner, maar ook van die van vreemden. Tegelijk keurt men de vertoning van zijn eigen lief voor de ogen van vreemden af, en probeert men anderen te verhinderen daarvan te genieten. Dat kan zover gaan dat men de partner verplicht een sluier te dragen of dat men hem opsluit in een harem.




De minder aantrekkelijke mannen en vrouwen vallen ten prooi aan een volgende ambivalentie. Enerzijds zijn ze maar al te geneigd de schoonheid van de uitverkorenen te bewonderen. Maar vermits ze zelf niet aantrekkelijk genoeg zijn, zal hun bewondering nooit worden beantwoord. Zij zijn gedoemd om alleen maar te bewonderen. Deze reductie tot pure voyeur krenkt hun gevoel van eigenwaarde. Dat roept wrokgevoelens op jegens schoonheid, zowel in de afgewezen mannen als in de verduisterde vrouwen. De wijd verbreide onverschilligheid van de vrouw voor mannelijk schoon versterkt alleen maar het gevoel van afwijzing in de man.

Afgewezen mannen kunnen zich terugtrekken in de hermafrodiete of homoseksuele positie en onverschillig worden voor vrouwelijk schoon. Een andere veel voorkomende reactie, bij zowel mannen als vrouwen, is de afwijzing van erotische schoonheid als ‘pure zinnenprikkeling’ die de volledige liefdesrelatie zou herleiden tot een puur seksuele ervaring. Of de uitgesloten meerderheid kan de liefde als zodanig de rug toekeren en zich wijden aan een of ander ascetisch ideaal - bv. carrière maken of zoveel mogelijk verdienen. In hoofdstuk X zullen we aantonen hoe het ook kan leiden tot een drang om de schoonheid van het andere geslacht te vernietigen. Op dit wijdverbreide gevoel van ressentiment kunnen religieuze of politieke autoriteiten gemakkelijk inspelen.


(3) DE AMBIVALENTIE VAN KLEREN

Hetzelfde gedrag dat plagend de charmes van het lichaam aan de begerige blikken van de minnaar onttrekt, kan dienen om geen valse hoop te wekken bij vreemden. Daardoor is elk natuurlijk of kunstmatig gebaar van zich terugtrekken of verbergen van meet af aan dubbelzinnig. Bij natuurlijke gebaren en houdingen is de ambivalentie gering. Als de geliefde wegloopt, verraden steelse blikken over de schouder de bedoeling om te plagen. Kleren daarentegen kunnen niet zomaar aangepast aan elke omstandigheid. Als de minnares zich opmaakt om haar minnaar te ontvangen, kan ze niet verhinderen dat anderen mee genieten van haar schoonheid, hoe ontmoedigend het begeleidende gedrag ook zijn mag.

Een oplossing is strikte scheiding van de openbare en de private sfeer. Mannen ontzeggen vrouwen de toegang tot de buitenwereld door opsluiting in de huiskamer of de harem, of verplichten hun echtgenotes verhullende kledij of een sluier te dragen. Deze methode is contraproductief vanwege de onbedoelde, maar daarom niet minder sterke toename van de aantrekkingskracht van de verborgen schoonheden. Het berooft de minnaars ook van hun natuurlijke trots. Een beter compromis is één en hetzelfde soort verhullende kleding nu eens te gebruiken als middel om terughoudend te zijn, dan weer om in het verlangen naar de verhulde schoonheid te wekken.

Dit compromis effent de weg voor een nieuwe vorm van misleiding: in plaats van beschikbaarheid te etaleren bij gebrekkige of afwezige opwinding, kunnen kleren ook echte opwinding of verleiding verbergen achter schijnbare terughoudendheid. Onder het regime van de verschillen in schoonheid en de ruil tussen schoonheid en rijkdom - het regime van erotische schaarste - is dat eerder de regel dan de uitzondering. Schroom is slechts opgelegd, en het bijbehorende gevoel van schaamte slechts voorgewend. Het gehele gedoe kan uiteindelijk niet anders dan zichzelf ondergraven. Elke slechts vluchtige ontmoeting met een potentiële minnaar volstaat om duidelijk te maken dat de vermeende terughoudendheid slechts wordt geveinsd. Daaruit resulteert het belachelijke effect van fascinerende ogen die lonken door de spleet van een sluier, of het doorschemeren van verleidelijke kledij onder de zedige verhulling:






giorgio rigon

Uiteindelijk stort het gehele systeem in. De vrije markt van de liefde doet zijn intrede en iedereen wordt iedereens vraag en aanbod. Het lijkt er dan op alsof schaamte en schroom zijn verdwenen en al helemaal overbodig, vermits niemand nog aan iemand toebehoort en iedereen aan iedereen. Intussen leidt de gerechtvaardigde afkeer van elke kunstmatig opgelegde schroom ertoe dat men schaamte als zodanig als kunstmatig ervaart. Dat verhindert alleen maar een juist begrip van de universaliteit van natuurlijke schaamte.


(4) SCHROOM GEPERVERTEERD TOT MIDDEL OM VERLEIDING TE NEUTRALISEREN.

Het bedekken van het lichaam kan uiteraard ook kan dienen om elke erotiek uit te bannen. In principe volstaat het om gewoon bloot te zijn. Vermits echter zelfs een bloot lichaam hoe dan ook aan een opgewonden naakt doet denken, gaat elk ascetisch project over tot het gebruik van kleren of, zoals het Hindoeïsme, tot de vernietiging van elke lichamelijke aantrekkelijkheid. Kleren moeten voortaan het lichaam volledig bedekken, de verschijning volledig deseksualiseren, elke herinnering aan wat er onder de kleren is te zien ontkennen, en ze worden gemaakt uit stoffen die zelf erotisch onaantrekkelijk zijn (ruw oppervlak en erotisch neutrale of onaantrekkelijke kleuren). Dat verklaart het uitzicht van de habijten van priesters en monniken, nonnen, bejaarde of getrouwde vrouwen.

De erotische betovering neutraliseren is geen gemakkelijke opgave. Het contrast tussen de afstotende kleren en het mooie lichaam dat eronder zit, versterkt alleen maar de spanning tussen tonen en verbergen, zoals blijkt uit het thema van Johannes de doper en Salomé, of de sexy zuster.

En in hoofdstuk VIII zullen we zien hoe zelfs van een met vuil besmeurd lichaam ongewone erotische aantrekkingskracht kan uitgaan.

(5) DE UNIVERSELE AFWEZIGHEID VAN SCHAAMTE IN DE ORGIE

‘Niet om in de armen van een enkeling te verwelken, heeft de natuur de vrouw met al haar charmes getooid’ (Bachofen)



Seksuele liefde is niet de enige vorm van liefde. Er is ook liefde tussen ouders en kinderen, en - belangrijk voor ons onderwerp - 'communale' liefde: de liefde tussen leden van eenzelfde gemeenschap (stam, dorp, staat, taal, godsdienst enz.). Zoals de seksuele liefde zich uitdrukt in het vrijen, zo wordt de gemeenschap gecelebreerd in een of andere vorm van gezamenlijke activiteit: zich gezamenlijk overgeven aan uitbundig eten, drinken, vechten (sport), maar bij uitstek aan gedrag van seksuele oorsprong: gaande van zingen, zijn erotische schoonheid tonen, tot dansen:



virgil brill

en zelfs openbare copulatie onder al zijn vormen.



justin blische

Terwijl geliefden zich uit de groep in de private sfeer terugtrekken, begeven de leden van een gemeenschap zich integendeel naar een openbare plaats. Bedoeling is immers allen in het gebeuren te betrekken. Het verlangen om zich seksueel op te voeren is besmettelijk en grijpt elk lid van de gemeenschap aan.

Niet elke vorm van seksueel gedrag is even geschikt voor het seksuele feest. De volledige coïtale seksuele orgie heeft een aantal tekortkomingen. Om te beginnen kan men alleen tijdens de voorbereidende fasen echt collectief opgaan in het gebeuren. Naarmate de paren tot paren overgaan, dreigen ze als individuele paren het - vooral visuele - contact met de groep te verliezen. Een oplossing is gezamenlijk met één partner te vrijen. Ofwel voeren dan alle leden van de gemeenschap dezelfde handeling uit, maar achtereenvolgens, zoals bij groeps(verkrachtingen) en op prenten van Guillot. Ofwel kiest men voor gelijktijdigheid, wat inhoudt dat alle partners op een andere manier met de gemeenschappelijke partner omgaan, en dus niet helemaal meer identiek zijn (Baldung Grien, Hexenszene)
:




karsten beumler




Zoals op bovenstaande afbeeldingen te zien is, is dat geen dankbaar onderwerp voor het beeld, ook als het aantal partner tot drie wordt herleid. Het probleem kan worden opgelost door de voorbereidende fase te laten zien:




henning von berg







richard de chazal

Grootste handicap is echter het beperkte orgastishe vermogen van de man: door mannen bedreven orgiën zijn dan ook meestal van korte duur.

Om al deze redenen vervoegen de meeste orgieën de perverse trend. Communiceerbaar op grote schaal is het collectief genot aan gezamenlijke masturbatie, vooral bij vrouwen. Ook de dans biedt ruimschoots mogelijkheden voor diverse vormen van tactiel en visueel contact in een ruime waaier van sociale patronen. Het best geschikt voor orgiastisch gebruik zijn echter voyeurisme en exhibitionisme: de visuele erotische verschijning is van nature openbaar.




bogdan zwir

Een zeer geliefde vorm is 'girl watching' : de visuele orgie op stranden, markten, arena’s, theaters, opera’s, kerken, boulevards, terrassen, stations en metro’s (Ruth Orkin).

Een bijzondere vorm van collectieve girl-watching is die van de fotografen op de foto hieronder:




walo thoenen

Al kunnen alle leden van de gemeenschap collectief hun schoonheid etaleren, vaker exhibeert alleen het mooiste exemplaar zich voor de ogen van de minder bedeelden. Deze stellen zich op als voyeurs en delen hun gemeenschappelijke bewondering met elkaar. De omzetting van erotische verleiding in puur exhibitionistische vertoning garandeert een blijvende opwinding, die gekanaliseerd wordt in communale liefde. Zowel de mannequin als de stripper, om nog maar te zwijgen van buikdansers, bayadères en actrices (Jean-Louis Gérôme, Phryne remettant ses voiles).

Maar bovenal het naakt in het beeld staat in het middelpunt van de visuele orgie.Een oud voorbeeld is de Aphrodite van Praxiteles te Knidos, die levensecht was gekleurd en was gemaakt naar het model van de alomgegeerde hetaire Phryne:




Niet alleen het verleidelijk lichaam wordt collectief genoten, maar ook het vrijende lichaam. Lange tijd was het collectief gluren door geheime openingen een gegeerde sport. De geheime kijkgaatjes uit de vroeger erotische literatuur zijn vandaag vervangen door de betaalde peep-show.

Onder de dekmantel van de kunst kunnen zelfs de muren die in een peep-show de gluurders scheiden worden gesloopt, zoals op volgende foto van een vernissage:




charles gatewood

Bij uitstek het gefetisjiseerde lichaam leent zich voor orgiastische doeleinden. Op een prent van Hogarth zien we het collectieve genot aan de aanblik van de fetisj van het orgasme. In de Japanse hoerenbuurten plachten de leden van ‘de gemeenschap van de lotus’ de mooiste concubine te ontdoen van haar schoeisel. Terwijl de ene schoen de ronde deed als drinkbeker, stond de andere in het midden van de kring. Het kwam er dan op aan met duim en wijsvinger lotuszaadjes in het kleinood te schieten, waarvoor men beloond werd door de concubine, die het gezelschap als scheidsrechter voorzat. Geef toe dat men daar langer over doet dan over klaarkomen in groep

Dit soort profane gemeenschappen vervangt in de loop van de geschiedenis de religieuze en rituele orgieën. Vandaag zien we de orgie vooral in mega-dancings (en de vertoningen op MTV). In toenemende mate delen de partners hun erotisch genot in meer besloten kring. Beelden nemen daarbij in toenemende mate de plaats in van concrete seksuele partners: denk aan de pin-ups in kazernes, ateliers en werkplaatsen, aan het gezamenlijk genot aan vertoningen van erotische films sedert de 8mm camera’s, video’s en computers.

Merken we op dat het collectieve genot aan het beeld van oudsher graag vermomd wordt als seksuele voorlichting: denk aan de rijk geïllustreerde erotische handleidingen uit het Oosten.

Alleen tegen deze orgiastische achtergrond kunnen we de vaak onweerstaanbare drang begrijpen om de erotische vervoering te delen met de hele wereld en de evenzeer onweerstaanbare drang van menige schoonheid om zich tentoon te stellen voor de ogen van de gehele gemeenschap.

Er rust echter een zwaar taboe op de seksuele orgie. Daarom dringt het verlangen om er zich aan over te geven vaker voor onder verdrongen vorm: de onweerstaanbare aandrang om zich te ontbloten op een verlaten plaats, waar men echter in principe voor aller ogen zichtbaar is. De 'verlatenheid' is dan de omkering van de talloze toeschouwers voor wier ogen men zich zou willen opvoeren: dat verraadt zich in de nauwelijks te bedwingen angst dat toch iemand zou kunnen toekijken (zie de droom van de naaktheid bij Freud). Zeer geliefd zijn afgelegen plaatsen in de vrije natuur:




claus rose

of de ruïnes van openbare plaatsen - bij uitstek kerken of kloosters, omdat zich dan bij de kick van de orgie ook die van de transgressie voegt:




walo thönen




naushér banaji

De sensatie is des te groter naarmate de betrapping meer voor de hand ligt, wat vooral het geval is in een meer urbane context:




ernesto timor







calvato

De potentiële toeschouwers zijn vaak vertegenwoordigd door de aanwezigheid van huizen in de verte:




naushér banaji

of van vensters vanwaaruit ze zouden kunnen toeschouwen:




austin feld


Een meer verfijnde versie is de broeierige serre waarin Anne Arden McDonald zweeft



anne arden mcdonald






naushér banaji

Openbare ruimte en sacraliteit van de orgie worden verenigd in volgende foto van Nausher Banaji. De blinde vensters vervangen de gemeenschap die op het offer zou moeten toezien:



naushér banaji

In wezen is de orgie geen seksueel gebeuren. De seksualiteit is slechts een voorwendsel om elkaars genot te delen. Ook banketten en drinkgelagen dienen niet om de honger te stillen of de dorst te lessen. De theoretische verwarring tussen orgie en seksualiteit is de weerspiegeling van een veralgemeende vermenging - zoniet vervanging - van het genot aan het communale samendoen door het genot aan de seksuele activiteit zelf en aan wat pas daardoor tot transgressie wordt. Dat geldt in de eerste plaats voor de al hierboven besproken vreugde waarmee het lichaam zich uit het keurslijf van de kleren bevrijdt. In een overdreven cultuur van de schaamte voegt zich bij het herwonnen genot aan het exhibitionisme de lust aan de transgressie van het verbod erop. En onder het regime van de ruil van schoonheid tegen rijkdom en verschillen in schoonheid dient de orgiastische besmettelijkheid al te vaak als middel om de energie op te wekken die uitblijft bij voldoende liefde en/of om te ontsnappen aan het keurslijf van liefdeloze relaties. De transgressie van het verbod op ontrouw kan nog worden versterkt met het genot aan de transgressie op verboden vormen van seksuele omgang.

De seksualisering van de orgie is waarschijnlijk verantwoordelijk voor de vaak verbeten veroordeling van elk openbaar seksueel vertoon, bij uitstek van erotische beelden: de uitgeslotenen beschouwen ze - vaak niet ten onrechte - als een vorm van ontrouw. Dat belet niet dat een echte communie van seksuele opwinding de erotische ontvankelijkheid van allen voedt en onderhoudt en een sterke dam opwerpt tegen elke poging om het leven van zijn echte - erotische - charme te beroven.

© Stefan Beyst, april 2004



Reacties: beyst.stefan@gmail.com



Zie ook: 'De orgie'
'Spencer Tunick's body sculptures'


zie ook: stefan beyst over kunst




zoek op deze site

powered by FreeFind


Stefan Beyst is ookde auteur van
'De extasen van Eros'
waarin de wederwaardigheden van het erotisch oog worden gesitueerd
in de bredere context van de lotgevallen van de liefde als zodanig.