DE EIGENLIJKE OVERWINNAAR OF DE ONEIGENLIJKE VERLIEZER

Een volgende oplossing bestaat uit voorwaardelijke capitulatie: we leggen ons neer bij onze mindere positie of nederlaag, niet zonder erop te wijzen dat de krachtmeting niet eerlijk was.

Prestaties zijn namelijk niet volledig onze verdienste: heel vaak spelen erfelijkheid, gunstige omstandigheden, een dosis geluk, of niet ter zake doende factoren een rol. Vooral als we overwinnaar zijn, hebben we de neiging om deze factoren buiten beschouwing te laten, en onze overwinning volledig toe te schrijven aan onze eigen verdienste. Zijn we verliezers, dan wijzen we met des meer nadruk op de factoren die onze overwinning in de weg stonden. Vaak voelen we ons miskend genie, pechvogel, of slachtoffer - benadeeld door erfelijke belasting, een traumatische jeugd, racisme, nepotisme, de economische en politieke verhoudingen, de culturele achteruitgang, of wat dies meer zij.

Onze aanspraken op de overwinning zijn vaak terecht: vandaar de vele procedures om deze factoren uit te schakelen zoals blinde kandidaturen of dito examens, enz.

Deze formule laat ons niet alleen toe onze lagere positie op de piramide of onze nederlaag te aanvaarden, ze maakt het ook mogelijk om, omgekeerd, het prestige van de winnaars aan de top in vraag te stellen: hij was op het juiste moment op de juiste plaats, hij had de nodige relaties, hij heeft zijn uiterlijke verschijning mee, hij is een opportunist, ... Boven alles maakt ze het mogelijk om de schuld voor ons falen in de schoenen van anderen te scbuiven: onderdrukkers allerhande, discriminerende racisten, traumatiserende ouders, ...

Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf:

Voorbeelden.

Erfelijkheid:

Hij haalt meer punten omdat hij slim is, maar ik heb harder gewerkt. Ware ik ook nog slim geweest, dan had ik hem overtroffen.
Hij is gezond of oud omdat hij goede genen heeft, maar ik omdat ik er een gezonde leefwijze op nahou.

Omstandigheden buiten onze controle:

Had ik naar het conservatorium mogen gaan, dan was ik een uitstekende pianist geworden.
Bestond het publiek met de juiste gevoeligheid, ik was een gevierd componist geworden.
Had ik rijke ouders gehad of was ik in Verenigde Staten geboren, dan had ik in Harvard kunnen studeren.
Was ik niet in Vlaanderen maar in Hollywood begonnen, dan was ik een succesvol cineast geworden,
Was ik niet ziek geworden, ik zou gewonnen hebben.
Ware er geen tegenwind geweest, ik was wereldkampioen wielrennen geworden.
Was er geen revolutie geweest, dan zat ik als koning op de troon.
Ware ik niet de tweedstgeborene, dan was ik nu koning in plaats van bisschop.
Ware ik geen bastaard, ik zat op de troon!
Ware ik geen stiefdochter, ik mocht naar het bal! (Assepoester).
Had ik een betere vrouw getroffen, dan was ik niet gescheiden.


Geluk: toeval, op het juiste moment op de juiste plaats zijn.

Dat is principieel het geval bij loterij en vele kansspelen: ik ben beter in pokeren, maar heb slechte kaarten.


Externe factoren:

Erfgenaam zijn van vermogende ouders.
Relaties hebben: 'Hij kon alleen maar professor worden omdat hij de juiste partijkaart had'.
Gewoon schoon zijn: velen bereiken de top van een andere piramide dan die van schoonheid, niet krachtens hun eigen verdienste, maar krachten natuurlijke eigenschappen die hen tot begeerde seksuele partners maken - vrouwen en knaapjes die mooi zijn, en daarom alle mogelijke gunsten toegeworpen krijgen zonder meer te hoeven doen dan mooi te zijn. 'Ik ben een betere Isolde, maar x heeft haar figuur mee'. 'Met wie heeft ze allemaal geslapen om daar te geraken?'.
De belangrijkste factor is hier uitsluiting uit de concurrentenpool door discriminatie: op grond van ras (Mahler en anti-semitisme, Freud die in Jung een niet-Joodse opvolger wou), geslacht (Matilda-effect: vrouwen wier prestaties onder de vlag van de man gaan), afkomst (erfenissen en erfelijke posities), leeftijd , nationaliteit (Obama en staatsburgerschap van VS), en wat dies meer zij.
Tot de externe factoren behoren ook doelbewuste ingrepen van de tegenstanders, zoals bedrog (omkopen van de scheidsrechter of de jury), moord op de concurrent, zoals bij de strijd om de troon of het bed.

Combinatie van alle factoren:

Rode duivels die eigenlijk de wereldcup hadden moeten winnen.
Cordelia die uiteindelijk de meest toegewijde dochter van King Lear blijkt te zijn.
Assepoester, wie het schoentje uiteindelijk bleek te passen.

Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf: