ONTPLOOIING VAN DE VOLLEDIGE
WAAIER
Ten slotte moeten we oog hebben voor de omgekeerde beweging: als we
aan de winnende hand zijn, hebben we de neiging de dubbele inperking van de
arena's ongedaan te maken.
Voor de hand ligt de eerste beweging, waarbij we na het behalen van
eerste successen in een beperkte arena, opstijgen naar almaar hogere
niveaus, tot we idealiter de wereldomvattende arena betreden: dat
is de regel in elke sportcarrière, schaakwedstrijden.
Minder in het oog springend, maar niet minder dwingend, is de tweede
beweging waarbij we de inperking door verenging van de waaier
ongedaan maken.
In een eerste variant breiden we het aantal arena's in eenzelfde
segment van de waaier uit. De formule is bij uitstek geschikt voor
de talloze specialismen in de beroepssfeer. Wie succesvol is als
acteur voelt zich al snel geroepen om ook
toneelschrijver- zoals William Shakespeare wie werd verweten
een 'Jack of all trades' te willen zijn - en wie een virtuoos blijkt
te zijn, ontpopt zich vaak als componist - exemplarisch in figruen
als Paganini, Chopin en Liszt . Wie succesvol is als kunstenaar, voelt zich al snel
ook competent op andere terreinen - niet alleen in andere
kunsttakken zoals Jan Fabre, maar ook op andere terreinen: als politiek commentator, zoals
Tom Lannoye, Luc
Tuymans, en Kristien Hemmerechts. Dat leidt uiteindelijk tot het ideaal van de
'homo universalis (of de polymath) zoals belichaamd in figuren als
da Vinci en Goethe. Op meer beperkte terreinen krijgen we het
fenomeen van de polyglot.
In een tweede variant proberen we ons succes in het ene segment uit
te breiden tot een ander: denk aan kunstenaars zoals Auguste Rodin,
Pablo Picasso,
of Jan Fabre, die na hun succes als kunstenaars ook nog hun sporen
wilden verdienen als rammelaars. Daardoor voegt het beroepssegment
uit de waaier der arena's zich bij het private: idealiter in de
machtige en charismatische leider die ook haremhouder is, bij
voorkeur met een centrale ware minnares zoals in Duizend en één
nacht. In de mythische dimensie is er Freuds
mythische
oervader die over alle vrouwtjes
beschikt, en macht uitoefent over de schare van zijn zonen die hem
bewonderen en vrezen - of de oermoeder
die ook nog die oervader in haar macht heeft. In meer puriteinse
mythische versies is er alleen macht, maar geen harem (de haremloze
christelijke god, Darth Vader). Historische belichamingen
van deze mythische oerbeelden vinden we in de legendarische
historische haremhouders uit pre-industriële tijden - van koning
David, over Kublai Khan, tot Ismaïl Pasha. Bij de meer
prozaïsche moderne
tegenhangers daarvan - denk aan figuren zoals Onassis en Berlusconi.
- is de persoonlijke macht van het charisma vervangen door de
rijkdom die alles tot koopwaar kan maken. Maar nog steeds weten
spirituele leiders allerhande een kringetje van toegewijde vrouwtjes
en in te wijden mannetjes rond zich te verzamelen - denk slecht aan
de Bhagwan. In lagere regionen vinden
we de leider van een gang die naar willekeur beschikt
over zijn loopjongens en zijn meisjes.
Gemeten aan dit archetype zijn we haast allen ultieme verliezers.
Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf: