over slagen en falen


Kaïn

hoe overleven als verliezer?





ONTPLOOIING VAN DE VOLLEDIGE WAAIER

Ten slotte moeten we oog hebben voor de omgekeerde beweging: als we aan de winnende hand zijn, hebben we de neiging de dubbele inperking van de arena's ongedaan te maken.

Voor de hand ligt de eerste beweging, waarbij we na het behalen van eerste successen in een beperkte arena, opstijgen naar almaar hogere niveaus, tot we idealiter de wereldomvattende arena betreden: dat is de regel in elke sportcarrière, schaakwedstrijden.

Minder in het oog springend, maar niet minder dwingend, is de tweede beweging waarbij we de inperking door verenging van de waaier ongedaan maken.

In een eerste variant breiden we het aantal arena's in eenzelfde segment van de waaier uit. De formule is bij uitstek geschikt voor de talloze specialismen in de beroepssfeer. Wie succesvol is als acteur voelt zich al snel geroepen om ook toneelschrijver-  zoals William Shakespeare wie werd verweten een 'Jack of all trades' te willen zijn - en wie een virtuoos blijkt te zijn, ontpopt zich vaak als componist - exemplarisch in figruen als Paganini, Chopin en Liszt . Wie succesvol is als kunstenaar, voelt zich al snel ook competent op andere terreinen - niet alleen in andere kunsttakken zoals Jan Fabre, maar ook op andere terreinen: als politiek commentator, zoals Tom Lannoye, Luc Tuymans, en Kristien Hemmerechts. Dat leidt uiteindelijk tot het ideaal van de 'homo universalis (of de polymath) zoals belichaamd in figuren als da Vinci en Goethe. Op meer beperkte terreinen krijgen we het fenomeen van de polyglot.

In een tweede variant proberen we ons succes in het ene segment uit te breiden tot een ander: denk aan kunstenaars zoals Auguste Rodin, Pablo Picasso, of Jan Fabre, die na hun succes als kunstenaars ook nog hun sporen wilden verdienen als rammelaars. Daardoor voegt het beroepssegment uit de waaier der arena's zich bij het private: idealiter in de machtige en charismatische leider die ook haremhouder is, bij voorkeur met een centrale ware minnares zoals in Duizend en één nacht. In de mythische dimensie is er Freuds mythische oervader die over alle vrouwtjes beschikt, en macht uitoefent over de schare van zijn zonen die hem bewonderen en vrezen - of de oermoeder die ook nog die oervader in haar macht heeft. In meer puriteinse mythische versies is er alleen macht, maar geen harem (de haremloze christelijke god, Darth Vader). Historische belichamingen van deze mythische oerbeelden vinden we in de legendarische historische haremhouders uit pre-industriële tijden - van koning David, over Kublai Khan, tot Ismaïl Pasha. Bij de meer prozaïsche moderne tegenhangers daarvan - denk aan figuren zoals Onassis en Berlusconi. - is de persoonlijke macht van het charisma vervangen door de rijkdom die alles tot koopwaar kan maken. Maar nog steeds weten spirituele leiders allerhande een kringetje van toegewijde vrouwtjes en in te wijden mannetjes rond zich te verzamelen - denk slecht aan de Bhagwan. In lagere regionen vinden we de leider van een gang die naar willekeur beschikt over zijn loopjongens en zijn meisjes.

Gemeten aan dit archetype zijn we haast allen ultieme verliezers.

Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf:


© Stefan Beyst, 2018.

facebook facebookvolg twitter
 
ontdek
mijn nieuwe e-boek:


zelfomslag

het zelfbeeld
tussen spiegel en dagboek