over slagen en falen


Kaïn

hoe overleven als verliezer?





VERKLEINEN VAN DE OMVANG VAN DE CONCURRENTENPOOL DOOR GELEDING VAN DE ARENA
(2) TIJDELIJK

'Mancher wäre ein Phönix in seinem Beruf gewesen,
hätte er keine Vorgänger gehabt.'
Hand-Orakel und Kunst der Weltklugheit,
Baltasar Gracián vertaald door Arthur Schopenhauer.

 'You cannot, therefore, get away from envy by means of success alone,
for there will always be in history or legend some person even more successful than you are.'
The Conquest of Happiness, Bertrand Russell.

'Wenn die Sonne der Kultur niedrig steht, werfen selbst Zwerge lange Schatten.'
Karl Kraus.

Toen ik ter wereld kwam
waren de baantjes al vergeven
alle vrouwen al getrouwd
alle boeken al geschreven
alle toppen al bereikt
alle zaken al beklonken

Dus besloot ik te gaan drinken
en daarin heb ik uitgeblonken
Lévi Weemoedt


Ook twee tijdelijke variabelen bepalen de omvang van de arena's: het tijdstip van de prestatie en de duur ervan

1. Het tijdstip van de prestaties

Doordat vele prestaties voortbestaan, reproduceerbaar zijn via uitvoeren van partituren en lectuur van boeken, of doordat er beelden van en tekens voor verleden prestaties worden gemaakt, worden ze opgestapeld in de tijd. De concurrentenpool wordt daarbij uitgebreid met kandidaten uit het hele menselijke verleden: denk slechts aan de gemeenschap der heiligen van de christenen, de stoet van grote politieke leiders uit de wereldgeschiedenis, de galerij van grote filosofen, componisten, schilders, schrijvers en wetenschappers uit de geschiedenis van de mensheid, ook in nationale varianten zoals het Pantheon in Parijs waar de groten uit de Franse geschiedenis zijn bijgezet. Bij de aanblik van al deze prestaties in al deze arena's moet menig gevierde held vandaag toch het schaamrood naar de wangen voelen stijgen...

Geen wonder dat we deze uitbreiding vaker ongedaan willen maken door de in aanmerking komende periode in te korten: van de gehele geschiedenis tot een tijdvak (de oudheid, de middeleeuwen, de renaissance, ... , het interbellum, of de naoorlogse periode), een eeuw (de Gouden Eeuw) een periode van enkele jaren (legislaturen, Olympische spelen, Wereldcup, Elisabethwedstrijd,....), een jaar (Nobelprijs, P.C. Hooftpijs, Gouden Uil, Eurosongfestival, Oscars), een trimester, een week (hitlijst), een dag, de duur van een ronde (kaartspel) of een spel (schaken, dammen).

Ook hier kan de inperking bestaan uit pure uitsluiting, zoals wanneer in een bepaalde arena alleen concurrenten onder of boven een bepaalde leeftijd worden toegelaten - denk aan de Elisatbethwedstrijd. Om de vier jaar vallen dan ouder geworden kandidaten af, en betreden nieuwe jongere kandidaten de arena.

Hoe sterker de tijdelijke inperking, hoe groter het aantal winnaars. Door alleen verleden periodes in aanmerking te nemen, kunnen allen die intussen werden overvleugeld niettemin teren op hun vergane glorie: de bejaarde wielrenner die terugblikt op vroegere overwinningen, de oud geworden schoonheid die terugblikt op de vergane glorie, de vader die terugblikt op zijn vaderschap toen zijn kinderen klein waren, de gescheiden partner die terugblikt op het begin van zijn relatie, de bejaarde die zich terugtrekt in de tempel van zijn herinneringen. En door alleen de meest recente periode in aanmerking te nemen, kunnen, omgekeerd, allen die ooit beter waren buiten spel worden gezet - wat goed uitkomt in tijden van achteruitgang: moderne kunstenaars tegenover de oude meesters.

Dat neemt niet weg dat we ook hier de toppen van de verschillende tijdsegmenten blijven vergelijken: denk aan de wereldrecords. Hoe hoog we ook stijgen op de ladder, er is altijd wel een tijdperk denkbaar waarin iemand ons overtrof: denk aan de westerse koningen die opkeken naar koning Salomon, aan Hitler en Frederik de Grote, of aan Macron en Lodewijk XIV. En ook hier is het prestige van de beste groter naarmate de in aanmerking genomen tijdspanne toeneemt. Het prestige van de beste Chopinvertolker ooit is groter dan dat van de beste levende, en dat is weer groter dan het prestige van de winnaar van de Chopin pianowedstrijd die is voorbehouden voor alle kandidaten onder een bepaalde leeftijd.

2. De duur van de prestaties en het aantal mogelijke overwinnaars:

Een niet te onderschatten factor is, vervolgens, de duur van de prestatie: er is een verschil tussen triomferen bij het veroveren van een seksuele partner voor één nacht en een verovering voor het leven - bezegeld door een diamanten bruiloft (Philemon en Baucis) - of na het toevoegen van de laatste kraal aan het lange snoer van veroveringen (de paternosters van Don Juan of Casanova). Hoe korter de duur van de prestatie, hoe groter het aantal mogelijke winnaars: dagelijks winnen ontelbare stervelingen in talloze arena's gespreid over de hele wereld hun ronde in het kaartspel.

Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf:


© Stefan Beyst, 2018.

facebook facebookvolg   twitter
 
ontdek
mijn nieuwe e-boek:


zelfomslag

het zelfbeeld
tussen spiegel en dagboek