INDIINDIVIDUELE TOCHT DOOR DE ARENA DER ARENA'S
De selectie van de arena's begint al heel vroeg in het leven: als
kinderen beginnen te bepalen wat ze willen worden als ze groot zijn
De eerste aanknopingspunten liggen in de concrete ervaringen in het
gezin en de groep van leeftijdsgenoten, evenals met de zichtbare
beroepen zoals politie en brandweerman, kassierster, winkelier,
voetballer en wielrenner, popzangers.
Menig zoontje vond dat het een betere partner voor zijn moeder zou
zijn dan zijn vader en dat het zijn moeder
tegen die onverlaat moest beschermen, en meinige dochter trad op als de betere minnares
voor de vader. Beiden ontwierpen daarbij hun eerste alternatieve
liefdesarena's.
Vervolgens zien we vaak dat broers en zussen, neven en nichten zich
tegen elkaar afzetten - al sinds bijbelse tijden: denk slechts aan Kaïn en Abel,
Jakob en Esau... Elk kind ontwikkelt zijn eigen methodes om de gunst
van de ouders te verwerven, die overigens ook hun eigen voorkeuren
en verwachtingen hebben waarop kinderen heel handig weten in te
spelen. Sedert Freud weten we ook dat menig
kind zich andere ouders toedicht, bij wie het dan de uitverkorene
zou zijn veeleer dan de verschoppeling (familieroman). Dat is een
eerste verklaring voor de vaak tegengestelde keuze van arena's die
kinderen uit éénzelfde gezin maken
Een vaak ingrijpender positionering grijpt plaats in de groep van
leeftijdsgenoten in de school of op de straat, de speelplaats, of de
buurt. Terwijl de enen ernaar streven om goede resultaten te halen
in de klas, ontwikkelen anderen die daar niet in slagen zich weldra
tot de belhamels of de grappenmakers. Terwijl de enen triomferen in
groepsspelen, mijden anderen formele wedstrijden: zij geven er de
voorkeur aan om gewoon uitmuntendheid na te streven: kunst tegenover
sport. Tegenover lichamelijke worden vaak geestelijke vaardigheden
in het geweer gebracht: menig intellectueel dook pas in de boeken nadat hij van
het voetbalveld werd geschopt of een ondergeschikte positie moest
innemen in de club van belhamels op de speelplaats, terwijl menige
jongen pas stoer werd nadat hij het in de klas liet afweten en daar
vaak een levenslange afkeer voor boeken aan overhield. Belangrijk is ook de
geslachtelijke positionering: jongensachtige meisjes tegenover
meisjeachtige, stoere tegenover zachtaardige jongens.
De wereld van het kind bestaat niet alleen uit concrete personen,
maar hoe langer hoe meer ook uit beelden. Via verhalen,
boeken, films, of computerspelletjes worden de kinderen ook ingebed
in een landschap van
arena's dat ruimer is dan dat van het gezin en de school. Dat
landschap is aanvankelijk afkomstig uit sprookjes, religieuze
of mythische verhalen - Christus
tegen de keizer en de duivel, Robin Hood tegen de heersende machten
(al dan niet met te redden jonkvrouw), Obi wan Kenobi tegenover Darth
Vader, Pippi Langkous tegenover deftige tantes - om nog maar te zwijgen van
Asterix en Obelix tegen de Romeinse veroveraars. Pas later komen
de identificaties met historische figuren: militaire helden zoals
Alexander of Hamnibal (Freud), uitvinders zoals da Vinci en Tesla,
wetenschappers zoals Einstein of Marie Curie, zakenlui zoals de
Fuggers of de Rothschilds, kunstenaars zoals da Vinci of
Bach. Hoe langer hoe meer dringen voorbeelden uit de hedendaagse wereld
door: sterren uit de
wereld van sport zoals Eddy Merckx, Maradonna, Lukaku, popstars en
filmsterren, zakenlui zoals Steve Jobs of Elon Musk, politici zoals
Fidel Castro, Kennedy of Obama, kunstenaars zoals Duchamp of John
Cage, onderzoekers zoals David Attenborough of Jane Goodall. Pas in een laatste fase, meestal in de adolescentie en na het
beëindigen van het middelbaar onderwijs, moeten jongeren zich aan
deze concrete idealen meten, en daarbij de voor hen onbereikbare
doelen laten varen. De meerderheid moet na
het beëindigen van de studies nog dieper afdalen in de arena der arena's: ze
worden geen filosoof maar leraar, geen computerbolleboos maar
websitedesigner, geen componist maar pianist of pianoleraar, geen
stervoetballer maar turnleraar.
Slechts een minderheid kan de weg naar de top van prestigieuze
arena's inslaan of een nieuwe arena ontsluiten zoals Larry Page en
Sergey Brin van Google. Op vlak van private
relaties moeten ze de gedroomde idolen inruilen voor werkelijk
bestaande partners, of hun gedroomde veroveringen voor exploten
achter het scherm. Ook zien we vaak de later
te bespreken belangrijke keuze voor privaat versus maatschappelijk
presteren.
Pas als we met de volledige ontwikkeling rekening houden, krijgen we
een juist beeld op de reeks krenkingen met bijbehorende
her-waarderingen die gepaard gaat met het neerdalen van de troon aan
de moederborst naar het zich almaar breder ontvouwende landschap der
concurrentiepiramides in de concrete wereld. Maar goed dat het
vergezicht op de arena's ons pas zo laat en in schijfjes wordt
onthuld - anders zou ons van het duizelen wellicht de zin om te springen
vergaan!
Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide paragraaf: