ONS HERPAKKEN, ONS SCHIKKEN IN DE RANGORDE,
OF ONS NEERLEGGEN BIJ ONZE NEDERLAAG.
Ever tried. Ever failed. No matter. Try Again. Fail again. Fail better.
Samuel Beckett
Spelen omstandigheden of inspanning geen rol - denk aan triomferen
door onze schoonheid of onze hoge leeftijd - en blijkt het dat we
niet (meer) de beste zijn, dan rest ons niets anders dan ons neer te
leggen bij onze nederlaag of bij een lagere plaats in de rangorde,
en over te gaan tot de mogelijkheden die hieronder worden besproken.
Spelen omstandigheden of geluk wel een rol, dan kunnen die bij een
volgende krachtmeting meer in ons voordeel spelen - als we
ditmaal een meer betrouwbare partner of een betere vriend hebben
getroffen, als de dertiende uitgever uiteindelijk ons boek wil
uitgeven (Rowling), als we een volgende keer betere kaarten krijgen
toebedeeld, of als we bij de volgende trekking de lotto winnen... Na een korte
periode van verslagenheid breekt daarom vaak vernieuwde hoop door.
De verwachting is gerechtvaardigd als er een kans is dat de
omstandigheden gunstiger komen te liggen, of als het toeval
inderdaad een rol speelt. Maar als
de omstandigheden zich tegen ons blijven keren, of als ons geluk
blijft uitblijven, dan
is het in toenemende mate verloren moeite om ons te blijven herpakken. Ook dan rest ons
niets anders dan ons neer te leggen bij onze nederlaag, en over te gaan tot de mogelijkheden die hieronder worden
besproken.
Herkansen loont vooral als we onze prestatie kunnen verbeteren door
bijkomende inspanning (leren en oefenen) of ervaring. Elke nederlaag is hier alleen maar een
aansporing om ons harder in te spannen - denk slechts aan
Demosthenes, de stotteraar die zich tot redenaar ontpopte. We herpakken ons met des te
meer verbetenheid naarmate we ons meer hebben ingespannen (sunk cost).
Dat loont als we een concurrent willen inhalen die
voorsprong heeft doordat hij bij gelijke talenten harder heeft
gewerkt. Maar als blijkt dat we op de grenzen van ons kunnen zijn
gestoten, of dat de concurrent meer talenten heeft en/of zich meer
inspant, dan
is het verloren moeite. Ook dan rest ons
niets anders dan ons tevreden te stellen bij een
lagere plaats in de rangorde of ons
neer te leggen bij onze nederlaag en over te gaan tot de mogelijkheden die hieronder worden
besproken.
Merken we op dat ons neerleggen bij een lagere plaats in de rangorde
zinnig is als dat ons toch een plaats op het territorium oplevert:
een minderwaardige plaats is beter dan helemaal geen. Een
minderwaardige plaats wordt ook
minder
betwist, zodat de kans kleiner is dat concurrenten ons van ons
troontje willen stoten. In hiërarchieën is de stress het hoogst aan
de top, veel lager daar onder, en weer almaar hoger dichter bij de
basis.
Heel wat problemen beginnen als we niet in staat zijn om
bovenstaande
elementaire beslissingen te nemen. Het is van cruciaal belang om
onze talenten te ontplooien en onze beperkingen juist in te
schatten.
Terug naar de beknopte versie.
Verder naar de volgende uitgebreide
paragraaf.