home over kunst over kunstenaars besprekingen info/contact


people must be punished



bespreking van:


michaël borremans: 'the swimming pool '(2001)


english version






Borremans Michaël, 'The swimming pool' 34,0 x28,2 cm, pencil, watercolour on cardboard, 2001
Courtesy Zeno X Gallery, Antwerp Photographer Felix Tirry



ONSCHULDIG

Als een magneet wordt ons oog aangetrokken door dat raadselachtige penseel dat fijntjes op de naakte huid letters lijkt te schilderen, die bij nader toezien eerder met een scherpe beitel uit marmer lijken gesneden. Pas als we het tot ons laten doordringen dat deze agressieve daad wordt verdoezeld door de vervanging van beitel door penseel, valt op dat er ook gaten zijn in de borst. Het lijken wel kogelgaten, maar hun plaatsing op de hoeken van een vierkant doet denken aan de schroeven waarmee een koperen of marmeren gedenkplaat wordt aangebracht. Van de bijbehorende gruweldaad wordt de aandacht afgeleid doordat we alleen de littekens zien, terwijl het doorboren van de borst is vervangen door kerven in het vlees, dat zelf weer vermomd gaat als schilderen op de huid - dat nu door het slachtoffer gelaten kan worden ondergaan.

Die schilderende hand leidt op haar beurt weer de aandacht af van de schilder die, buiten het beeld aan het zicht onttrokken, op zijn slachtoffer het verdict beitelt dat veeleer op hem van toepassing is. Dat de dader buiten het kader verdwijnt, maakt er ons attent op dat dit gebeuren is getekend op een scherm in een beeld, en wel door de echte kunstenaar die vanuit een veel groter lichaam neerkijkt op de besloten ruimte onder hem - de doos zoals hij ze in de rand boven de tekening heeft geschetst:







In die ruimte blijft de schuldige hand van de getekende kunstenaar achter als - zij het in de doos meer dan levensgroot - beeld op de achterste wand van een zwembad, terwijl de nu van zijn schuldige hand bevrijde blik van de nog grotere echte kunstenaar zich soeverein boven het gebeuren verheft. Maar ook dit witwassen wordt aan het zicht onttrokken doordat we met de echte kunstenaar vanuit deze hoogten neerkijken op het zwembad op de bodem van de doos, en daarbij onverhoeds neerdalen in het onooglijke lichaam van de toeschouwers aan de rand van het zwembad door wier ogen we - met nietsdoende armen - neerkijken op het onschuldige doen van de zwemmers.






Het afstoten van de schuldige hand gaat dus gepaard met een telescopisch uitdijen van de ruimte. De zin van deze inflatie wordt ons pas duidelijk als we doorhebben dat de overgang van

doen

in het beeld naar

neerkijken op

het beeld niet van de schuld ontlast. Wel integendeel: het boren en beitelen onder de dekmantel van het schilderen viert in de optische dimensie zijn triomf in het verkleinen en vermenigvuldigen van dat ene slachtoffer op het reuzenscherm tot wriemelende mieren in het zwembad: de deflatie van de tallozen - Nietzsches Vielzuvielen - tot onooglijke aardwormen, tegenhanger van de inflatie van de kunstenaar tot de haast kosmische proporties van een soeverein toeschouwende god.

Dan beseffen we pas hoe ongegrond het wel is de straffende daad te legitimeren door het gedrag van de gestraften - people must be punished. Hun wandaad beperkt zich immers tot puur bestaan.

Wat daar met rode letters op de borst staat gebeiteld, logenstraft dus verbaal wat visueel wordt opgevoerd.

© Stefan Beyst, september 2013


Voor een bespreking van het volledige werk van Michael Borremans: Michael Borremans: de charmes van het enigma


De Engelse versie van deze tekst is gepubliceerd in de catalogus voor de grote Borremansretrospectieve 2014 in Brussel, Dallas, en Tel Aviv.


Share on Facebook



Uw reactie: beyst.stefan@gmail.com



Op de hoogte blijven van nieuwe teksten: mailinglist


Zie ook: stefan beyst over hedendaagse kunstenaars






zoek op deze site:



powered by FreeFind